Meer dan 200 kilometer kwetsbare kademuren en honderden bruggen die in slechte staat verkeren: Amsterdam staat voor een gigantische opgave. De gemeente zoekt de oplossingen onder meer in de wetenschap en slaat daarom de handen ineen met NWO. Met de ondertekening van een nieuw onderzoeksprogramma bezegelden zij dinsdag de samenwerking.

_{Foto's: Gemeente Amsterdam
Tekst: NWO}

De schrik zat er vorig jaar september goed in toen een deel van de kade aan de Amsterdamse Grimburgwal plotseling instortte. Hoewel er geen persoonlijk letsel was, liet het incident eens te meer zien hoe groot de noodzaak is om te investeren in (achterstallig) onderhoud en vernieuwing. Voor Jan Dijstelbloem, programmadirecteur Bruggen en Kademuren bij de gemeente Amsterdam, was dat allang geen verrassing meer. Hij en zijn team werken al jaren om het tempo van vernieuwing en herstel omhoog te krijgen. ‘Amsterdam staat voor een onvoorstelbare opgave die we alleen niet het hoofd kunnen bieden’, zei hij bij de ondertekening van het gezamenlijke programma. ‘Deze stad blinkt niet van nature uit in een sterke blik naar buiten, maar voor duurzaam herstel zijn langetermijnprojecten in samenwerking met externe partners hard nodig. Met marktpartijen, maar zeker ook met kennisinstellingen. Die bundeling van krachten en kennis was misschien on-Amsterdams, maar we raken er steeds beter vertrouwd mee.’

Maatschappelijke opgave
De opgave waar de lokale overheid in de hoofdstad voor staat, past goed in de doelstellingen van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA). Herry Nijhuis, vanaf juni directeur van het nieuwe NWO-domein NWA/KIC, riep in herinnering dat de eerste gesprekken over een partnershipprogramma al in 2018 plaatsvonden. ‘Sowieso zien we dat lokale overheden steeds belangrijker worden als partners van de wetenschap.’ Dat het nu in de thematische programmering van de NWA een plek heeft gevonden, noemt hij een goede zaak. ‘Met de NWA willen we uitdagingen en vragen uit de maatschappij koppelen aan kennis uit de wetenschap’, lichtte zijn collega Arian Steenbruggen toe.

‘Mooi dus om samen met de gemeente Amsterdam op zoek te gaan naar kennis en innovaties die bijdragen aan oplossingen voor dit serieuze probleem.’ Als verantwoordelijke NWO-directeur zette zij haar handtekening onder de samenwerking in het programma Bruggen en Kademuren (‘Urban Bridge and Quay Wall Innovations’, afgekort tot ‘Urbiquay’). De gemeente Amsterdam en NWO dragen allebei 2 miljoen euro bij aan het programma, dat is opgezet rond vijf inhoudelijke thema’s: monitoring & sensoring, toetsing, levensduurverlenging, vernieuwing en stedelijke logistiek. In de call worden deze naar drie thema’s teruggebracht, waarbinnen steeds 1 project wordt gehonoreerd: Monitoring & sensoring en toetsing, Levensduurverlenging en Vernieuwing en stedelijke logistiek.

Meer informatie en achtergronden over het programma zijn te vinden in de vooraankondiging die we eerder op de NWO-website publiceerden. De bedoeling is dat de call in juli opengaat. Uit de ingediende voorstellen selecteert de beoordelingscommissie drie consortia die subsidie krijgen om hun project uit te voeren. Daarnaast werken de geselecteerde consortia in een vierde, gezamenlijk project aan het verwerven van overkoepelende inzichten voor bijvoorbeeld toekomstige besluitvorming en toepassing van de kennis op andere locaties.

Opgave voor heel Nederland
De samenwerking met NWO noemt Dijstelbloem ‘een mooie mijlpaal in ons programma’ en een belangrijke stap voor zijn gemeente. ‘Maar de toepasbaarheid is veel breder dan Amsterdam’, voegt hij daar direct aan toe. Want dat de problematiek verder gaat dan de hoofdstad, blijkt wel uit een rapport dat TNO deze week publiceerde. De studie in opdracht van de Bouwagenda laat namelijk zien dat de jaarlijkse kosten voor vervanging en renovatie van de bestaande civiele infrastructuur gaan oplopen van ongeveer een miljard euro in 2019 naar twee tot drie miljard in 2030 en rond de vier miljard euro in 2050. ‘Verbeter de samenwerking tussen beheerders, deel kennis en ervaring met elkaar en geef samen sturing aan programma’s voor kennisontwikkeling en innovatie’, luidt een van de adviezen in het rapport. Met de samenwerking nemen NWO en de gemeente Amsterdam daar alvast een voorschot op.

Nationale Wetenschapsagenda
In opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) voert NWO sinds 2018 het onderzoeksprogramma van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) uit. Het doel van de NWA is om met kennis een positieve, structurele bijdrage leveren aan de maatschappij van morgen, door vandaag bruggen te slaan en met elkaar voor wetenschappelijke en maatschappelijke impact te zorgen.

Hieraan wordt onder andere invulling gegeven via thematische programmering in samenwerking met overheden. Het doel van de thematische NWA-programma’s is om antwoorden te vinden op actuele maatschappelijke vragen. Al het onderzoek is interdisciplinair opgezet en betrekt zowel de gehele breedte van de kennisketen als relevante maatschappelijke partners.